Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Επιστήμη και τέχνη μεγάλη το ψάρεμα. Πολύτιμες οι γνώσεις και η πείρα. Σε άλλες χώρες τους έμπειρους ψαράδες τους εκτιμούν και τους αμείβουν για τις γνώσεις τους. Όπως, για παράδειγμα, στη Σουηδία.
Ο ξάδελφος μου ο...
Επιστήμη και τέχνη μεγάλη το ψάρεμα. Πολύτιμες οι γνώσεις και η πείρα. Σε άλλες χώρες τους έμπειρους ψαράδες τους εκτιμούν και τους αμείβουν για τις γνώσεις τους. Όπως, για παράδειγμα, στη Σουηδία.
Ο ξάδελφος μου ο...
Γιώργος έχει τελειώσει μόνο το Δημοτικό Σχολείο. Από μικρός στη βιοπάλη, έπρεπε να δουλέψει για να βοηθάει τους δικούς του. Έχει κάνει οικοδόμος, φορτοεκφορτωτής, διάφορες βαριές γεωργικές δουλειές και αρκετά χρόνια σε ψαροκάϊκο.
Πριν από χρόνια μετανάστεψε για να βρει καλύτερη τύχη σε μια πόλη της κεντρικής Σουηδίας με πληθυσμό περίπου όσο και η Κατερίνη. Όταν τον επισκέφτηκα πρόσφατα τον βρήκα να είναι Δημοτικός Σύμβουλος.
Για να γίνει ένας Έλληνας δημοτικός σύμβουλος σε μια μεγάλη πόλη σε ξένη χώρα και γενικά για να διακριθεί σε οτιδήποτε, είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατο. Πρέπει να ξέρεις άριστα τη γλώσσα, να ξεπεράσεις τη δυσπιστία που φτάνει μέχρι το ρατσισμό, να έχεις εξαιρετικές ικανότητες, γνωριμίες, οικονομική στήριξη, πολιτική στήριξη, κ.ά. Ο Γιώργος όμως στην Ελλάδα είχε τελειώσει μόλις το δημοτικό. Γι’ αυτό εύλογη ήταν η απορία μου:
Τι γίνεται εδώ, ρε Γιώργο; Από πού κι ως πού εσύ Δημοτικός Σύμβουλος, και μάλιστα πρώτος σε ψήφους προτίμησης; Εσύ, εδώ που τα λέμε, ούτε τα Ελληνικά δεν ξέρεις καλά–καλά…
Ο Γιώργος γέλασε. Αντί να μου απαντήσει, την άλλη μέρα με πήρε μαζί του στο Δήμο. Στο δρόμο καθώς πηγαίναμε, όλοι τον χαιρετούσαν ευγενικά, με χαμόγελο και εκτίμηση. Χαιρετούσαν κι εμένα αν και δεν καταλάβαινα τι έλεγαν στα σουηδικά. Φτάσαμε σε μια μεγάλη αίθουσα όπου ήταν συγκεντρωμένα καμιά 40/ριά παιδιά, ηλικίας 12-18 ετών.
- Τους βλέπεις αυτούς τους λεβέντες; μου είπε. Δυο φορές την εβδομάδα μαζευόμαστε σ’ αυτήν την αίθουσα για μάθημα. Τους διδάσκω πώς να ψαρεύουν.
Πράγματι, η αίθουσα ήταν σαν κανονικό αμφιθέατρο πανεπιστημίου, με πίνακες, οθόνες και προτζέκτορες, με καλάμια, κουπιά και άλλα ψαρικά σύνεργα. Κι ο Γιώργος τους μάθαινε πώς να δένουν τους κόμπους στα αγκίστρια, πώς δουλεύει το καλάμι, τι δολώματα χρησιμοποιούν, πώς κάνουν κουπί στη βάρκα, πώς στήνεται μια σκηνή, πώς ανοίγουν τρύπα στον πάγο το χειμώνα στη λίμνη για να ψαρέψουν, κλπ.
- Γι’ αυτό με έβγαλαν δημοτικό σύμβουλο, μου είπε μετά το τέλος του μαθήματος.
- Καλά, ρε Γιώργο, και είναι τόσο σπουδαίο αυτό το πράγμα;
Ο Γιώργος χαμογέλασε πάλι.
- Εδώ στη Σουηδία δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Εδώ ό,τι ικανότητα έχεις την εκτιμούν, την αναγνωρίζουν και την ανταμείβουν. Ο Δήμος μας έχει συνολικά 4.500 παιδιά ηλικίας 12-18 ετών. Αυτά τα παιδιά εάν δεν απασχοληθούν με κάτι ευχάριστο και δημιουργικό, υπάρχει κίνδυνος να πέσουν στα ναρκωτικά και σε άλλα στραβά μονοπάτια. Γι’ αυτό και στον προϋπολογισμό του Δήμου κάθε χρόνο διατίθεται ένα σημαντικό κονδύλιο για την επιμόρφωση και την απασχόλησή τους - και, φυσικά, και για μένα που τους διδάσκω. Έχουμε 12 τμήματα και εκτός από το ψάρεμα μαθαίνουν κωπηλασία, πεζοπορία στο δάσος, πώς να μαζεύουν μανιτάρια και άγριες φράουλες, τα κορίτσια πώς να φτιάχνουν μαρμελάδες από φρούτα του δάσους, πώς να αποξηραίνουν και να μαγειρεύουν τα μανιτάρια, έχουμε διαγωνισμούς ψαρέματος, μπάρμπεκιου, εκδρομές την εποχή που ψαρεύονται οι σολομοί, και άλλες εκδηλώσεις. Εγώ έχω την ευθύνη του συντονισμού και τους διδάσκω το ψάρεμα θεωρητικά εδώ μέσα και πρακτική έξω στη λίμνη και τη θάλασσα.
Ο Γιώργος δεν ήταν μόνο ψαράς, αλλά ένας πολύ ζωντανός άνθρωπος, ενεργητικός και μεγάλος καλαμπουρτζής. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα μαζί του. Τους έμαθε, εκτός από τα άλλα, κι όλα τα πρωτότυπα ελληνικά κόλπα που ήξερε, ελληνικές συνταγές, ελληνικούς χορούς, πώς να ψήνουν τα ψάρια στα κάρβουνα κ. ά. Ένα καλοκαίρι, μάλιστα, οργάνωσε ταξίδι στη Θάσο, για να γνωρίσουν από κοντά ένα ελληνικό νησί και πώς ψαρεύουν οι έλληνες επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Κι όποτε γίνονται εκλογές οι δημότες, ιδίως οι μανάδες και οι πατεράδες, τον βγάζουν πρώτο σύμβουλο παμψηφεί. Και τον πληρώνουν έναν πολύ καλό μισθό σε κορώνες Σουηδίας, γύρω στα 5.400 ευρώ.
Εγώ μόλις το άκουσα αυτό, αμέσως σκέφτηκα πονηρά και …ελληνικά:
- Ρε συ Γιώργο, κι εγώ είμαι ερασιτέχνης ψαράς τόσα χρόνια. Kι εγώ ξέρω από ψάρεμα. Δεν με παίρνεις εδώ για βοηθό σου, να διδάσκω κι εγώ αυτά που ξέρω, και να με πληρώνουν κι εμένα; Μπορούμε να συνεργαστούμε και στις εκδρομές στην Ελλάδα, να τους ξεναγώ στον Όλυμπο,στο Δίον, στη Χαλκιδική, στο Άγιο Όρος, στους καταρράκτες της Έδεσσας, στα Μετέωρα, στη Βεργίνα, στα μοναστήρια, στη Λήμνο, στη Θάσο ή σε όποιο νησί θέλουν. Έτσι, θα περνάμε όλοι καλά, και θα με πληρώνουν κι από πάνω!
- Γιατί όχι; Αυτό είναι πολύ εύκολο, αρκεί να μάθεις και να μιλάς σουηδικά. Εγώ θα σε προτείνω και είμαι σίγουρος ότι ο Δήμος θα το εγκρίνει.
Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να αρχίσω να μαθαίνω σουηδικά. Μέχρι να τα μάθω καλά, μου ήλθε μια άλλη φαεινή ιδέα, μια πρωτότυπη σκέψη. Θυμήθηκα μερικούς φίλους μου, που στις τελευταίες δημοτικές εκλογές μου είχαν προτείνει να βάλω υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος. Σκέφτηκα ότι, σαν το Γιώργο, από ψάρεμα έχω κι εγώ πολύ καλές γνώσεις, αφού εδώ και πολλά χρόνια είμαι ερασιτέχνης ψαράς, ψαρεύω σε όλη την ακτή της Πιερίας και ξέρω πολλά είδη ψαρέματος, πεταχτάρι, συρτή, καθετή, παραγάδι κλπ. Επίσης ξέρω πολλές ψαράδικες συνταγές, όπως κακαβιά, συναγρίδα πλακί στο φούρνο, μυδοπίλαφο, μύδια σαγανάκι, γάβρο τηγανητό, σαρδέλα παντρεμένη, μπακαλιάρο και γαλέο με σκορδαλιά, κ.ά.
Σκέφτηκα, λοιπόν να προτείνω κι εγώ στο δικό μας Δήμο να διδάσκω το ψάρεμα στα παιδιά και τους νέους, όπως κάνει ο ξάδελφός μου ο Γιώργος στη Σουηδία. Ως προς τον μισθό μου, μια και ο Γιώργος (που είναι απόφοιτος Δημοτικού) παίρνει 5.400 ευρώ το μήνα, σκέφτηκα να ζητήσω κι εγώ (που είμαι απόφοιτος πανεπιστημίου) ένα ανάλογο λογικό ποσό, ας πούμε 6.700 ευρώ…
Θα τους εξηγήσω πόσο απαραίτητο είναι αυτό και ότι στην πραγματικότητα αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα και προσφορά προς τα παιδιά και τους νέους της πόλης μας, αντί να είναι κλεισμένοι με τα κινητά και τα λάπτοπ, ή να τη βγάζουν στις καφετέριες με φραπεδάκι και τσιγαράκι.
Πριν φύγω από το σπίτι, στην τηλεόραση στις ειδήσεις είδα κάτι απεργίες με πανό και ντουντούκες. Ήταν κάτι συμβασιούχοι με υψωμένες τις γροθιές και άγρια όψη, απεργούσαν γιατί ήταν απλήρωτοι πολλούς μήνες. Απεργούσαν και οι νοσοκομειακοί για τις απλήρωτες εφημερίες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι καθαρίστριες της βουλής, οι εποχικοί, οι φαρμακοποιοί, οι εκπαιδευτικοί, η Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία, και γενικά όλοι οι απλήρωτοι της χώρας. Κινητοποιήσεις ετοίμαζαν και οι απολυμένοι, οι συνταξιούχοι, οι ανασφάλιστοι, αυτοί που έχαναν τα σπίτια τους σε πληστηριασμό γιατί δεν είχαν να πληρώσουν τη δόση.
Όλα αυτά μου έκοψαν κάπως τη φόρα. Παρ’ όλα αυτά δεν έχασα το θάρρος μου, ξεκίνησα με ”συγκρατημένη αιδιοδοξία” – όπως λένε. Στο δρόμο συνάντησα ένα φίλο μου, έναν από εκείνους που μου είχαν πει να βάλω υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος, και του εξήγησα με ενθουσιασμό τι πήγαινα να κάνω.
Έμεινε κατάπληκτος. Σαν να έβλεπε εξωγήινο, σαν να δραπέτευσα από τρελοκομείο… Στην αρχή φαίνεται ότι δεν κατάλαβε τι του έλεγα. Κι όταν το συνειδητοποίησε, άρχισε να γελάει ασταμάτητα με λυγμούς και δάκρυα στα μάτια…
Πριν από χρόνια μετανάστεψε για να βρει καλύτερη τύχη σε μια πόλη της κεντρικής Σουηδίας με πληθυσμό περίπου όσο και η Κατερίνη. Όταν τον επισκέφτηκα πρόσφατα τον βρήκα να είναι Δημοτικός Σύμβουλος.
Για να γίνει ένας Έλληνας δημοτικός σύμβουλος σε μια μεγάλη πόλη σε ξένη χώρα και γενικά για να διακριθεί σε οτιδήποτε, είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατο. Πρέπει να ξέρεις άριστα τη γλώσσα, να ξεπεράσεις τη δυσπιστία που φτάνει μέχρι το ρατσισμό, να έχεις εξαιρετικές ικανότητες, γνωριμίες, οικονομική στήριξη, πολιτική στήριξη, κ.ά. Ο Γιώργος όμως στην Ελλάδα είχε τελειώσει μόλις το δημοτικό. Γι’ αυτό εύλογη ήταν η απορία μου:
Τι γίνεται εδώ, ρε Γιώργο; Από πού κι ως πού εσύ Δημοτικός Σύμβουλος, και μάλιστα πρώτος σε ψήφους προτίμησης; Εσύ, εδώ που τα λέμε, ούτε τα Ελληνικά δεν ξέρεις καλά–καλά…
Ο Γιώργος γέλασε. Αντί να μου απαντήσει, την άλλη μέρα με πήρε μαζί του στο Δήμο. Στο δρόμο καθώς πηγαίναμε, όλοι τον χαιρετούσαν ευγενικά, με χαμόγελο και εκτίμηση. Χαιρετούσαν κι εμένα αν και δεν καταλάβαινα τι έλεγαν στα σουηδικά. Φτάσαμε σε μια μεγάλη αίθουσα όπου ήταν συγκεντρωμένα καμιά 40/ριά παιδιά, ηλικίας 12-18 ετών.
- Τους βλέπεις αυτούς τους λεβέντες; μου είπε. Δυο φορές την εβδομάδα μαζευόμαστε σ’ αυτήν την αίθουσα για μάθημα. Τους διδάσκω πώς να ψαρεύουν.
Πράγματι, η αίθουσα ήταν σαν κανονικό αμφιθέατρο πανεπιστημίου, με πίνακες, οθόνες και προτζέκτορες, με καλάμια, κουπιά και άλλα ψαρικά σύνεργα. Κι ο Γιώργος τους μάθαινε πώς να δένουν τους κόμπους στα αγκίστρια, πώς δουλεύει το καλάμι, τι δολώματα χρησιμοποιούν, πώς κάνουν κουπί στη βάρκα, πώς στήνεται μια σκηνή, πώς ανοίγουν τρύπα στον πάγο το χειμώνα στη λίμνη για να ψαρέψουν, κλπ.
- Γι’ αυτό με έβγαλαν δημοτικό σύμβουλο, μου είπε μετά το τέλος του μαθήματος.
- Καλά, ρε Γιώργο, και είναι τόσο σπουδαίο αυτό το πράγμα;
Ο Γιώργος χαμογέλασε πάλι.
- Εδώ στη Σουηδία δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Εδώ ό,τι ικανότητα έχεις την εκτιμούν, την αναγνωρίζουν και την ανταμείβουν. Ο Δήμος μας έχει συνολικά 4.500 παιδιά ηλικίας 12-18 ετών. Αυτά τα παιδιά εάν δεν απασχοληθούν με κάτι ευχάριστο και δημιουργικό, υπάρχει κίνδυνος να πέσουν στα ναρκωτικά και σε άλλα στραβά μονοπάτια. Γι’ αυτό και στον προϋπολογισμό του Δήμου κάθε χρόνο διατίθεται ένα σημαντικό κονδύλιο για την επιμόρφωση και την απασχόλησή τους - και, φυσικά, και για μένα που τους διδάσκω. Έχουμε 12 τμήματα και εκτός από το ψάρεμα μαθαίνουν κωπηλασία, πεζοπορία στο δάσος, πώς να μαζεύουν μανιτάρια και άγριες φράουλες, τα κορίτσια πώς να φτιάχνουν μαρμελάδες από φρούτα του δάσους, πώς να αποξηραίνουν και να μαγειρεύουν τα μανιτάρια, έχουμε διαγωνισμούς ψαρέματος, μπάρμπεκιου, εκδρομές την εποχή που ψαρεύονται οι σολομοί, και άλλες εκδηλώσεις. Εγώ έχω την ευθύνη του συντονισμού και τους διδάσκω το ψάρεμα θεωρητικά εδώ μέσα και πρακτική έξω στη λίμνη και τη θάλασσα.
Ο Γιώργος δεν ήταν μόνο ψαράς, αλλά ένας πολύ ζωντανός άνθρωπος, ενεργητικός και μεγάλος καλαμπουρτζής. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα μαζί του. Τους έμαθε, εκτός από τα άλλα, κι όλα τα πρωτότυπα ελληνικά κόλπα που ήξερε, ελληνικές συνταγές, ελληνικούς χορούς, πώς να ψήνουν τα ψάρια στα κάρβουνα κ. ά. Ένα καλοκαίρι, μάλιστα, οργάνωσε ταξίδι στη Θάσο, για να γνωρίσουν από κοντά ένα ελληνικό νησί και πώς ψαρεύουν οι έλληνες επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Κι όποτε γίνονται εκλογές οι δημότες, ιδίως οι μανάδες και οι πατεράδες, τον βγάζουν πρώτο σύμβουλο παμψηφεί. Και τον πληρώνουν έναν πολύ καλό μισθό σε κορώνες Σουηδίας, γύρω στα 5.400 ευρώ.
Εγώ μόλις το άκουσα αυτό, αμέσως σκέφτηκα πονηρά και …ελληνικά:
- Ρε συ Γιώργο, κι εγώ είμαι ερασιτέχνης ψαράς τόσα χρόνια. Kι εγώ ξέρω από ψάρεμα. Δεν με παίρνεις εδώ για βοηθό σου, να διδάσκω κι εγώ αυτά που ξέρω, και να με πληρώνουν κι εμένα; Μπορούμε να συνεργαστούμε και στις εκδρομές στην Ελλάδα, να τους ξεναγώ στον Όλυμπο,στο Δίον, στη Χαλκιδική, στο Άγιο Όρος, στους καταρράκτες της Έδεσσας, στα Μετέωρα, στη Βεργίνα, στα μοναστήρια, στη Λήμνο, στη Θάσο ή σε όποιο νησί θέλουν. Έτσι, θα περνάμε όλοι καλά, και θα με πληρώνουν κι από πάνω!
- Γιατί όχι; Αυτό είναι πολύ εύκολο, αρκεί να μάθεις και να μιλάς σουηδικά. Εγώ θα σε προτείνω και είμαι σίγουρος ότι ο Δήμος θα το εγκρίνει.
Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να αρχίσω να μαθαίνω σουηδικά. Μέχρι να τα μάθω καλά, μου ήλθε μια άλλη φαεινή ιδέα, μια πρωτότυπη σκέψη. Θυμήθηκα μερικούς φίλους μου, που στις τελευταίες δημοτικές εκλογές μου είχαν προτείνει να βάλω υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος. Σκέφτηκα ότι, σαν το Γιώργο, από ψάρεμα έχω κι εγώ πολύ καλές γνώσεις, αφού εδώ και πολλά χρόνια είμαι ερασιτέχνης ψαράς, ψαρεύω σε όλη την ακτή της Πιερίας και ξέρω πολλά είδη ψαρέματος, πεταχτάρι, συρτή, καθετή, παραγάδι κλπ. Επίσης ξέρω πολλές ψαράδικες συνταγές, όπως κακαβιά, συναγρίδα πλακί στο φούρνο, μυδοπίλαφο, μύδια σαγανάκι, γάβρο τηγανητό, σαρδέλα παντρεμένη, μπακαλιάρο και γαλέο με σκορδαλιά, κ.ά.
Σκέφτηκα, λοιπόν να προτείνω κι εγώ στο δικό μας Δήμο να διδάσκω το ψάρεμα στα παιδιά και τους νέους, όπως κάνει ο ξάδελφός μου ο Γιώργος στη Σουηδία. Ως προς τον μισθό μου, μια και ο Γιώργος (που είναι απόφοιτος Δημοτικού) παίρνει 5.400 ευρώ το μήνα, σκέφτηκα να ζητήσω κι εγώ (που είμαι απόφοιτος πανεπιστημίου) ένα ανάλογο λογικό ποσό, ας πούμε 6.700 ευρώ…
Θα τους εξηγήσω πόσο απαραίτητο είναι αυτό και ότι στην πραγματικότητα αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα και προσφορά προς τα παιδιά και τους νέους της πόλης μας, αντί να είναι κλεισμένοι με τα κινητά και τα λάπτοπ, ή να τη βγάζουν στις καφετέριες με φραπεδάκι και τσιγαράκι.
Πριν φύγω από το σπίτι, στην τηλεόραση στις ειδήσεις είδα κάτι απεργίες με πανό και ντουντούκες. Ήταν κάτι συμβασιούχοι με υψωμένες τις γροθιές και άγρια όψη, απεργούσαν γιατί ήταν απλήρωτοι πολλούς μήνες. Απεργούσαν και οι νοσοκομειακοί για τις απλήρωτες εφημερίες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι καθαρίστριες της βουλής, οι εποχικοί, οι φαρμακοποιοί, οι εκπαιδευτικοί, η Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία, και γενικά όλοι οι απλήρωτοι της χώρας. Κινητοποιήσεις ετοίμαζαν και οι απολυμένοι, οι συνταξιούχοι, οι ανασφάλιστοι, αυτοί που έχαναν τα σπίτια τους σε πληστηριασμό γιατί δεν είχαν να πληρώσουν τη δόση.
Όλα αυτά μου έκοψαν κάπως τη φόρα. Παρ’ όλα αυτά δεν έχασα το θάρρος μου, ξεκίνησα με ”συγκρατημένη αιδιοδοξία” – όπως λένε. Στο δρόμο συνάντησα ένα φίλο μου, έναν από εκείνους που μου είχαν πει να βάλω υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος, και του εξήγησα με ενθουσιασμό τι πήγαινα να κάνω.
Έμεινε κατάπληκτος. Σαν να έβλεπε εξωγήινο, σαν να δραπέτευσα από τρελοκομείο… Στην αρχή φαίνεται ότι δεν κατάλαβε τι του έλεγα. Κι όταν το συνειδητοποίησε, άρχισε να γελάει ασταμάτητα με λυγμούς και δάκρυα στα μάτια…
